Voeding & Decubitus

Fact

Voeding is het proces van het innemen van voldoende hoeveelheden koolhydraten, eiwitten, vetten, vitaminen, mineralen en vocht om in de dagelijkse voedingsbehoefte te kunnen voorzien.

Een slechte voedingstoestand wordt omgeschreven als het uit balans zijn van deze voedingsbehoefte.

 

 

Een tekort aan bepaalde voedingstoffen dat ingenomen wordt leidt tot meetbare averechtse effecten op het weefsel, lichaamsbouw en andere lichaamsfuncties.

 

 

Ondervoeding

• Onvoldoende inname van energie;
• Onbedoeld gewichtsverlies;
• Verlies van spiermassa;
• Verlies van onderhuids vetweefsel;
• Plaatselijk of algemene vochtophoping.

 

Voeding bij decubitus, informatie voor u als patiënt/mantelzorger

De voedingstoestand

De voedingstoestand geeft aan hoe goed u gevoed bent. Een slechte voedingstoestand ontstaat als uw inname van voedingsstoffen niet in evenwicht is met uw behoefte aan voedingsstoffen. Voor zowel macronutriënten (eiwit, koolhydraten en vetten) als micronutriënten (mineralen, vitamines en sporenelementen) zijn Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheden (ADH’s) vastgesteld. Bij alle chronisch zieke patiënten, met name wanneer het ouderen zijn, zou een voeding die voldoet aan deze ADH’s onderdeel van elke therapie moeten zijn. De praktijk wijst echter uit, dat deze ideale situatie bij ouderen en/of zieken bijna nooit gehaald wordt.

 

Ondervoeding

Een tekort aan  intake van voedingstoffen is een van de oorzaken die tot decubitus leiden. De kenmerken van ondervoeding zijn:

• Onvoldoende inname van energie
• Onbedoeld gewichtsverlies
• Verlies van spiermassa
• Verlies van onderhuids vetweefsel
• Plaatselijk of algemene vochtophoping
• Verminderde functionaliteit

 

Relatie tussen ondervoeding en decubitus

Ondervoeding beïnvloedt het ontstaan van decubitus, de ernst van de decubitus, maar ook de genezing daarvan.

Wat kunt u zelf doen om te bepalen hoe uw voedingstoestand is en zo nodig actie te ondernemen door, middels een verwijzing van uw (huis)arts, een diëtist in te schakelen;

• Weeg regelmatig, op hetzelfde tijdstip en op dezelfde weegschaal, uw gewicht
• wees alert op kleding die te groot wordt, of horlogebandjes die losser gaan zitten
• Is uw eetlust verminderd?
• Heeft uw aandoeningen in uw mond of slikproblemen, waardoor u minder goed kunt eten?
• Eet u samen, of eet u alleen. Bij alleen eten is de eetlust minder
• heeft u last van een depressie
• Heeft u last van diarree en/of braken?
• Diverse geneesmiddelen kunnen de eetlust verminderen, u kunt misselijk worden of andere last van de maag en darmen krijgen

 

Bepaalde voedingsmiddelen verdienen onze extra aandacht

Eiwitten

Eiwitten zijn noodzakelijk voor de aanmaak van nieuw weefsel, oa van spieren en vormen als zodanig de kern van een decubitus-voedingssupplement. Terwijl de behoefte aan eiwit voor bejaarden ongeveer 1 gram per kg lichaamsgewicht per dag bedraagt is er voor de genezing van een decubituswond 1,5 gram per kg lichaamsgewicht nodig. Uit diverse studies blijkt dat het aminozuur arginine een rol heeft bij de genezing van wonden. Het zorgt voor onder meer bloedvatverwijding, en stimuleert de aangroei van nieuwe cellen. In een aantal typen bijvoeding is arginine verwerkt.

Energie

De meeste brandstof voor het functioneren van ons lichaam wordt gehaald uit de koolhydraten en de vetten in de voeding. Wanneer er op bepaalde momenten meer calorieën nodig zijn dan de koolhydraten en vetten kunnen leveren wordt eiwit, oa van de spieren, als brandstof aangesproken. Dit eiwit is dan niet meer beschikbaar voor de opbouw van nieuw weefsel of behoud van spierweefsel. Een adequate voeding voor de decubituspatiënt moet dus voldoende calorieën bevatten om in de toegenomen energiebehoefte te voorzien.

Vitamines

Over het nut van het geven van megadoses vitamines zijn de meningen verdeeld. Een adequate voeding moet echter minstens 100% van de ADH bevatten. In ieder geval geldt voor decubitus dat teveel beter is dan een tekort, enkele vitamines uitgezonderd.

Vitamine C

De ADH voor volwassenen bedraagt 60 mg. Er is nooit aangetoond dat een hogere dosis vitamine C de wondgenezing versnelt. Eiwitten en energie blijven de belangrijkste factoren. Een dosis van 1 gram per dag is meer dan voldoende voor de aanmaak van nieuw bindweefsel.

 

Vitamine A

Vitamine A is een essentiële stof voor diverse fysiologische reacties. Eén daarvan is de synthese van nieuw weefsel met name epitheel. Voor de behandeling van een decubitusulcus is minimaal de ADH noodzakelijk.

 

Vitamine D

Vitamine D wordt in onze huid aangemaakt na blootstelling aan zonlicht. Daarnaast verkrijgen we vitamine D uit de voeding. Het is niet alleen van belang voor onze botstofwisseling maar speelt ook een rol bij de wondgenezing en het immuunsysteem.  Als U weinig naar buiten gaat, kunt U met Uw huisarts overleggen om extra vitamine D te krijgen.

Mineralen

Een goed uitgebalanceerde voeding bevat alle essentiële voedingselementen in voldoende mate. Een belangrijk mineraal is zink. Zink is noodzakelijk voor de aanmaak van nieuw weefsel.

Vrije radicalen vangers (anti-oxidanten)

Bij tal van ontstekingsreacties komen reactieve zuurstofmoleculen vrij die ‘vrije radicalen’ worden genoemd. Deze kunnen in beperkte hoeveelheden een nuttige werking hebben en o.a. bacteriën onschadelijk maken. Bij een overmaat aan vrije radicalen kunnen echter gezonde weefsels beschadigd worden. Het lichaam beschikt over natuurlijke mechanismen (enzymsystemen) om een teveel aan radicalen weg te vangen. Op oudere leeftijd schiet dit beschermingsmechanisme vaak tekort. Het toedienen van vrije radicalenvangers met de voeding kan dan belangrijk zijn. Meestal wordt daartoe gebruik gemaakt van een combinatie van het mineraal selenium met de vitamines C en E.

Vocht

Vocht dient als oplosmiddel en transportmiddel voor onder andere voedingsstoffen en

afvalstoffen. Het is dan ook belangrijk om de het vocht op peil te houden en aan de patiënt extra

vocht te verstrekken bij decubitus. Via de aanwezige wond verliest de decubituswond en het

lichaam van patiënt namelijk extra (wond)vocht.

 

Samenvattend: voeding neemt bij het voorkómen en behandelen van decubitus een sleutelpositie in. Een adequate voeding is eiwit- en energieverrijkt en bevat voldoende vitamines, mineralen en sporenelementen, terwijl ook een goede vochtbalans niet uit het oog moet worden verloren.

Is risico op ondervoeding aanwezig of is er sprake van een reeds bestaande decubitus,  neem via een verwijzing van uw (huis)arts contact op met een diëtist of voedingsteam voor een uitgebreide beoordeling van uw voedingstoestand. De diëtist zal beoordelen of het verrijken van de dagelijkse voeding voldoende is om uw verhoogde behoefte aan voedingsstoffen te dekken, of dat medische voeding ingezet moet worden.

Voor meer informatie over ondervoeding:      

www.stuurgroepondervoeding.nl

Voor gebruik van meer eiwitten:

https://www.stuurgroepondervoeding.nl/energie-en-eiwitrijke-producten

Is risico op ondervoeding aanwezig of is er sprake van een reeds bestaande Decubitus,  neem via een doorverwijzing van uw (huis)arts contact op met een geregistreerde diëtist(e) of voedingsteam voor een uitgebreide voedingsbeoordeling.